سلسله نشست های تربیت استعماری
19 تیر 1404
پژوهشکده تعلیم و تربیت اسلامی دانشگاه فرهنگیان با همکاری موسسه انقلاب اسلامی دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله العظمی خامنه ای «حفظه الله» برگزار می کند :
سلسله نشست های تربیت استعماری
پیش نشست همایش ملی «ما» و «غرب»
جلسات مسئله شناسی
پیش نشست دوم : سه شنبه ۱۴۰۴٫۰۴٫۱۰
زمان جلسه : ساعت ۱۰ صبح
انواع مواجهه های پسااستعماری ما و غرب در حوزه آموزش و پرورش با هدف مسئله شناسی با سخنرانی دکتر پرستو مصباحی جمشید
مساله شناسی؛ نظام تعلیم و تربیت در مواجهه با سلطه استعماری غرب با سخنرانی حجت الاسلام دکتر حیدر همتی
چکیده بیانات خانم دکتر مصباحی
انواع مواجهه های پسااستعماری و مسئله شناسی در حوزه تعلیم و تربیت
پسااستعمار به معنای گذر از شرایط ناعادلانه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، تربیتی و نفی الگوی جهان شمول غربی و به رسمیت شناختن تفاوتها است. مباحث پسااستعماری در سه دسته جای میگیرند: 1. مطالعات پسااستعماری به منزله رهیافت هایی نظری بر ماهیت و پیامدهای استعمار.
پسااستعمار نظریه ای درباره گفتمان استعمار است و بر آگاهی افزایی فرهنگی، بازاندیشی، بازنمایی و تحلیل انتقادی تاریخ استعمار متمرکز میشود.
در پی به رسمیت شناساندن تفاوتهای جوامع شرقی و غربی و اصالت دادن به تصور فرد از خود است.
شاخصترین چهره های مطالعات پسااستعماری: جریانهای انتقادی معاصر مانند پسامدرنیسم، پساساختارگرایی، فمینیسم و شخصیتهایی مانند میشل فوکو، فرانتس فانون، سعید ادوارد، هومی بابا و لیلا گاندی ۲. اقدامات علمی، فناورانه در راستای تحقق جهان پسااستعماری.
جریان تکنوساینسی آینده گرا بنام جریان پساانسان گرایی با جدیت ایدۀ «فرارسیدن شرایط پسااستعماری» را دنبال میکند.
این جریان با همه شباهتی که به جریان تراانسان گرایی دارد، در موضوع استعمار به مخالفت جدی با آن برخاسته است.
مخالف رفتارهایی مانند به استخدام گرفتن بردگان، تصرف در جسم زندانیان، آزمایش بر روی افراد بی پناه و فاقد هویت اجتماعی، اتانازی، انواع حملات بیوتکنولوژیکی و مانند آن است.
در نظر پساانسان گرایان استعمار میتواند اشکال سیاسی، اقتصادی، فناورانه، زیستی، فرهنگی، جنسی و جنسیتی داشته باشد و آنها از همه اشکال استعمار، گریزان اند (نه لزوما در ستیز). ۳. استعمارستیزی؛ صریح ترین موضع اجتماعی دین.
وجود ایده منجی در تمام ادیان، دلالت بر امتداد مطالبه عمومی برای پایان استعمارگری دارد.
تربیت انسانهای منتظر در سطوح فردی، اجتماعی و تاریخی، منجر به تحقق شرایط پسااستعماری در عصر ظهور میگردد.
در عصر غیبت، نظام حکومت دینی مصداق شرایطی است که استقلال طلبی، حریّت و نهایتاً عبور از شرایط استعماری را دنبال میکند.
«انقلاب اسلامی ایران نمونه روشنی از امکان وقوعی چنین خیزش عظیمی است»
از آنجا که مفهوم سلطه با تفکر مدرنیستی گره خورده است، تمام رویکردهای ضدمدرنیستی که در فضای تربیتی اشراب شده اند، زمینه هایی را برای مواجهه های پسااستعماری فراهم میکنند. برخی از مسئله های تربیتی مستنبط از مباحث فوق:
تربیت پست مدرنی هیمنه تربیت استعماری مدرنیسم را شکست (عدو شود سبب خیر) اما روند تربیتی که برای برنامه درسی، نقش معلم و دانش آموز ارائه داد، در عمل با تناقضات جدی مواجه شد. تربیت دینی چگونه میتواند از این وضعیت به نفع خود بهره بردارد؟
اگر بخواهیم نفوذ استعمار سیاسی- اجتماعی بر نظام های تربیتی ملل را رفع کنیم آیا نیاز به حرکت های بنیان فکن داریم یا اینکه باید از اجزای کوچکتر نظام تربیتی شروع به ایجاد تغییر کرد؟
در جامعه اسلامی ایران، در کدام لایه های تربیت توانسته ایم مداخله استعمار تربیتی را به حداقل برسانیم و در چه سطوحی هنوز مستعمره محسوب میشویم؟
آیا سند تحول در این زمینه کفایت کرده است؟
هویت دوگانه «تربیت غربی» و «تربیت های دیگر»، کی، کجا، به چه شکل باید اصلاح شود؟
نقش نظام آموزشی در انتقال زبان و فرهنگ بومی چیست؟ و ....
چکیده بیانات دکتر حیدر همتی
تحلیل نظام آموزشی استعماری و راهبردهای مقابله‌ای در اندیشه رهبر انقلاب تحلیل تاریخی:
1. استعمار کهن (قرن 19): - ایجاد مدارس میسیونری (لازاریست‌ها، انگلیکن‌ها) - اهداف: تربیت مبلغان مسیحی - تشکیل طبقه‌ی واسطه - پیامدها: تحقیر فرهنگ بومی - گسست نسلی
2. استعمار نو (نیمه اول قرن 20): - نهادینه‌سازی آموزش غربی - مکانیسم‌ها: استانداردسازی - اعزام دانشجو - دانشگاه‌های وابسته
3. استعمار فرانو (معاصر): - ابزارها: برنامه‌های بین‌المللی - رتبه‌بندی جهانی -
نمونه‌ها: تغییر استانداردها - نفوذ زبانی راهبردهای مقابله‌ای در اندیشه رهبری: 1. بازتعریف هویت آموزشی: - اجرای سند تحول بنیادین - تأکید بر آموزش‌های مبتنی بر ارزش‌ها 2. تحول علمی: - بومی‌سازی علوم انسانی - تولید علم نافع متناسب با نیاز جامعه 3. استقلال آموزشی: - تغییر شاخص‌های ارتقای علمی - کاهش وابستگی به استانداردهای غربی 4. تقویت مبانی فرهنگی: - احیای زبان و هویت ملی - بزرگداشت شخصیت‌های ضداستعماری 5. نقش‌آفرینی نخبگان: - بازتعریف مسئولیت اجتماعی روشنفکران - تحول در نظام آموزشی حوزوی جمع‌بندی: نظام آموزشی کنونی نیازمند: - بازخوانی انتقادی تاریخ استعمار آموزشی - طراحی الگوی آموزشی مستقل - اجرای راهبردهای تحول‌آفرین - تقویت گفتمان مقاومت علمی